Zapewnienie środowiska uczenia się, które jest integracyjne, bezpieczne i promuje dobre samopoczucie, jest jednym z priorytetów określonych przez partnerów projektu CARE. W szczególności, poprzez stworzenie warsztatów ceramicznych, partnerzy zaangażują młode osoby słabowidzące w nowe, wciągające i interaktywne doświadczenia edukacyjne.
Należy jednak zwrócić uwagę na fakt, że prowadzenie warsztatów ceramicznych z słabowidzącymi młodymi ludźmi wiąże się również z potencjalnym ryzykiem związanym z bezpieczeństwem, które należy przewidzieć i unikać go w miarę możliwości.
W poniższych akapitach przeanalizujemy różne rodzaje zagrożeń, aby pomóc nauczycielom jak najlepiej im zapobiegać podczas warsztatów ceramicznych.
Zbadamy również, jak upewnić się, że warsztaty ceramiczne są w jak największym stopniu inkluzywne, koncentrując się na tym, jak zarządzać przestrzeniami, aby zapewnić dostępność młodym osobom słabowidzącym dołączającym do warsztatów ceramicznych.
Bezpieczeństwo w warsztacie ceramicznym
Ceramika to fascynująca sztuka, która oferuje wiele możliwości kreatywności i ekspresji artystycznej. Jednak podczas pracy z gliną, piecami i narzędziami bezpieczeństwo musi być głównym priorytetem, zwłaszcza w warsztatach z udziałem osób słabowidzących. Ta pierwsza część tekstu skupi się na znaczeniu środków bezpieczeństwa w integracyjnych warsztatach garncarskich, w których każdy krok jest dostosowany do zapewnienia bezpiecznego i dostępnego środowiska dla wszystkich uczniów z niepełnosprawnością wzroku.
⇒ Jak zagwarantować bezpieczne i dostępne środowisko dla wszystkich uczestników V.I.?
Kluczowym pierwszym krokiem w zapewnieniu bezpieczeństwa w pracowni ceramicznej dla uczniów słabowidzących i niewidomych jest stworzenie bezpiecznego i dostępnego środowiska. Oznacza to usunięcie fizycznych przeszkód z przestrzeni roboczej, zapewnienie, że ścieżki są dobrze zdefiniowane i wolne od niebezpiecznych przedmiotów oraz upewnienie się, że cały sprzęt i narzędzia są zorganizowane w systematyczny sposób.
Powierzchnie robocze powinny być rozróżnialne dotykowo, a zastosowanie kontrastu kolorystycznego może pomóc słabowidzącym uczniom łatwiej zlokalizować narzędzia i przedmioty. Ponadto ważne jest, aby uczniowie otrzymali odpowiednie szkolenie w zakresie orientacji w przestrzeni, aby mogli bezpiecznie poruszać się podczas ćwiczeń.
⇒ Jakie narzędzia i sprzęt są najlepsze dla uczestników V.I. zaangażowanych w warsztaty ceramiczne?
W warsztatach ceramicznych dla uczniów słabowidzących i niewidomych kluczowe znaczenie ma zapewnienie dostosowanych narzędzi i sprzętu, aby każdy mógł bezpiecznie i skutecznie uczestniczyć w zajęciach. Na przykład narzędzia do kształtowania i koła garncarskie mogą być oznaczone wypukłymi etykietami lub kodami dotykowymi, aby pomóc uczniom w ich łatwej identyfikacji.
Ponadto niektórzy uczniowie mogą wymagać narzędzi z większymi lub mniejszymi uchwytami, aby zapewnić lepszy chwyt lub wyczucie. Dostosowanie narzędzi może zapewnić, że każdy będzie mógł uczestniczyć w pracy bez uszczerbku dla bezpieczeństwa lub jakości pracy.
⇒ Jak upewnić się, że wszyscy są prawidłowo poinformowani o wszystkich potencjalnych zagrożeniach?
Oprócz zapewnienia bezpiecznego środowiska i dostosowanego sprzętu, kluczowe znaczenie dla bezpieczeństwa ma specjalne szkolenie dla uczniów słabowidzących i niewidomych. Uczniowie powinni zostać poinstruowani, jak prawidłowo korzystać z narzędzi, pieców i innego sprzętu w laboratorium. Ponadto powinni być świadomi procedur bezpieczeństwa, takich jak właściwe stosowanie środków ochrony osobistej (takich jak rękawice lub maski) oraz bezpieczne obchodzenie się z chemikaliami używanymi w procesie ceramicznym. Nauczyciel lub opiekun pracowni powinien być dobrze przygotowany do zaspokojenia specyficznych potrzeb uczniów z niepełnosprawnością wzroku, zapewniając jasne i szczegółowe wyjaśnienia, w tym za pomocą języka niewerbalnego i opisów dotykowych.
⇒ Jak zapobiegać i łagodzić skutki związane z sytuacjami zagrożenia podczas warsztatów ceramicznych z uczniami z grupy V.I?
Każde pracownia ceramiczna powinna zostać poddana ocenie ryzyka w celu zidentyfikowania i złagodzenia potencjalnych sytuacji niebezpiecznych. Proces ten jest szczególnie ważny w środowisku integracyjnym, w którym potrzeby uczestników mogą się znacznie różnić.
Kontrola ryzyka powinna obejmować identyfikację potencjalnych sytuacji potknięcia lub upadku, właściwe przechowywanie i stosowanie materiałów i chemikaliów oraz odpowiednią wentylację obszaru pieca, aby zapobiec narażeniu na szkodliwe opary.
Dostępność przestrzeni w warsztatach ceramicznych
Podczas tworzenia warsztatów ceramicznych konieczne jest przyjęcie środków zapobiegawczych, które ułatwią pobyt uczniów z dysfunkcją wzroku w warsztatach. W tym względzie należy zdecydowanie zapewnić odpowiednio dostosowaną przestrzeń.(poza warunkami bezpieczeństwa i zapobiegania ryzyku opisanymi już w paragrafie 5.1).
Jak stworzyć dostępne warsztaty ceramiczne? Jak ustrukturyzować przestrzenie, jak zagwarantować odpowiedni projekt i aranżację przestrzeni?
Poniżej znajduje się kilka przydatnych instrukcji:
Umieszczenie etykiet z kontrastowymi czcionkami na meblach i powierzchniach w klasie może pomóc uczniom łatwiej je zidentyfikować. Etykiety powinny być umieszczone strategicznie, na przykład z przodu biurek lub z tyłu krzeseł.
Stworzenie dotykowej mapy klasy z płaskorzeźbami przedstawiającymi meble, biurka, drzwi i inne elementy otoczenia. Ta dotykowa mapa pozwoli uczniom lepiej zrozumieć układ klasy i ułatwi im nawigację.
Zastosowanie kontrastów kolorystycznych między ścianami, meblami i podłogami może sprawić, że obiekty będą bardziej wyraźne i łatwe do zidentyfikowania dla uczniów słabowidzących.
Zapewnij przewodniki dotykowe, takie jak taśmy lub smycze. Przewodniki te powinny być strategicznie rozmieszczone, aby pomóc uczniom w poruszaniu się po klasie. Mogą na przykład oznaczać bezpieczne trasy i określone obszary klasy.
Projekt oświetlenia warsztatów ceramicznych dla uczniów V.I.
Przy rozważaniu odpowiedniego środowiska dla ucznia z dysfunkcją wzroku kluczową rolę odgrywa oświetlenie. Należy ocenić kilka cech naturalnych i sztucznych źródeł światła, a także położenie i kąt powierzchni roboczej oraz rozmieszczenie materiałów w klasie.
Głównym celem jest zapewnienie odpowiedniego oświetlenia, bez nadmiernego, w razie potrzeby, unikania olśnienia i prawidłowego rozprowadzania światła w różnych zaangażowanych obszarach. W przypadku pracy wymagającej oglądania z bliska, odpowiednie oświetlenie jest niezbędne. Idealnie byłoby mieć bardziej skupione źródło światła nad powierzchnią roboczą, wraz z bardziej rozproszonym światłem, aby stworzyć równomiernie oświetlone środowisko.
Dobre oświetlenie w pobliżu wykonywanej pracy jest tak samo ważne, jak oświetlenie między pomieszczeniami lub z jednego punktu w tym samym pomieszczeniu do drugiego. Po pracy z bliska w jasnym, skupionym świetle, może być trudno szybko dostosować się do obszaru o niższym poziomie oświetlenia, ponieważ oczy potrzebują czasu, aby przyzwyczaić się do nowego poziomu światła.
Ponadto ważne jest, aby wziąć pod uwagę wpływ naturalnego oświetlenia w ciągu dnia, ponieważ może ono wpływać zarówno na ilość światła obecnego w pomieszczeniu, jak zobaczymy później, jak i na ruch na zewnątrz.
Dlatego właściwe zarządzanie oświetleniem, zarówno naturalnym, jak i sztucznym, ma kluczowe znaczenie dla stworzenia środowiska odpowiedniego do nauki i dobrego samopoczucia dzieci słabowidzących, biorąc pod uwagę ich specyficzne potrzeby wzrokowe.
Jakie są korzyści z zapewnienia światła dziennego podczas prowadzenia warsztatów ceramicznych z uczniami
V.I.?
Światło dzienne jest cennym źródłem oświetlenia, które często nie jest w pełni wykorzystywane. Aby jak najlepiej je wykorzystać, należy zastosować pewne sztuczki, takie jak użycie kurtyn świetlnych, które przepuszczają światło oraz utrzymywanie czystych i przezroczystych szyb okiennych. Kluczowe jest również rozmieszczenie mebli: ważne jest, aby ustawić je tak, aby nie blokowały przepływu światła z okien i minimalizowały odbicia w obszarze roboczym. Jednym z rozwiązań może być wpuszczenie światła zza ramion. Lampy stołowe lub podłogowe powinny być umieszczone z uwzględnieniem wcześniej podanych sugestii dotyczących rozmieszczenia mebli. Jeśli lampy są stałe, takie jak lampy sufitowe lub ścienne, warto pomyśleć o alternatywnej lokalizacji, która pozwoli na pewną mobilność, zwłaszcza gdy dni stają się krótsze, a ilość naturalnego światła zostanie zmniejszona.
Należy również zachować ostrożność przy umieszczaniu lamp w pobliżu telewizorów lub ekranów, ponieważ może to powodować bezpośrednie odbicia w oczach oraz zmniejszenie kontrastu i widoczności ekranu. Ogólny poziom oświetlenia w pomieszczeniu zależy nie tylko od użytych lamp, ale także od kolorów mebli, ścian, sufitu i podłogi. Wybrane kolory wpływają na ilość światła odbijanego w pomieszczeniu. Jasne kolory, takie jak jasnoszary, kremowy, delikatny żółty i biały, są wysoce odblaskowe i mogą odbijać do 75% światła padającego na powierzchnie w takich kolorach. Dlatego zaleca się stosowanie jasnych kolorów na ścianach i suficie w celu zwiększenia odbicia światła w przestrzeni i zwiększenia kontrastu z meblami i wyposażeniem.
Należy jednak pamiętać, że całkowicie biały pokój może powodować niepokojące odbicia dla niektórych osób z wadami wzroku. Aby jeszcze bardziej ułatwić orientację osobom słabowidzącym, można zasugerować użycie fryzu lub fryzu w górnej części ściany, na poziomie sufitu, aby ułatwić postrzeganie kształtu i wielkości pomieszczenia.
Dostępność materiałów w warsztatach ceramicznych
Praca w laboratorium ceramiki wymaga specjalnego przygotowania, zwłaszcza jeśli pracuje się z osobami słabowidzącymi. To specjalne przygotowanie wynika z dwóch powodów.
Po pierwsze, ważne jest, aby pamiętać, że doświadczenia życiowe osób widzących i słabowidzących są bardzo różne. Osoby, które nie doświadczyły niepełnosprawności jednego ze zmysłów lub niepełnosprawności ruchowej, czasami nie są w stanie wyobrazić sobie różnych potrzeb osób o różnych możliwościach i ograniczeniach wynikających z ich niepełnosprawności. Nie jest to zarzut wobec trenerów pracujących z osobami z dysfunkcją wzroku, ale wynik doświadczenia życiowego i nawyków, o których czasami po prostu nie myślimy. Skąd pełnosprawna osoba może wiedzieć, ile siły potrzeba, aby otworzyć drzwi, siedząc na wózku inwalidzkim, jeśli nigdy tego nie doświadczyła? Jak można poznać zakres przestrzeni fizycznej, w której można podnieść przedmiot z pozycji na wózku inwalidzkim? Skąd można wiedzieć, jak rozwałkować glinę, gdy się nie widzi?
Dlatego czasami praca z osobami niepełnosprawnymi może być nowym i zaskakującym doświadczeniem dla osób pełnosprawnych. W końcu zazwyczaj nie musimy zastanawiać się, jak opisać niebo czy kolory. Z kolei warsztaty w ramach projektu CARE to sytuacja, w której od samego początku powinniśmy być świadomi, że są ludzie, którzy nie widzieli tych samych rzeczy, co osoby widzące. Mogli nie widzieć różnych odcieni nieba, mogli nie widzieć kolorów kwiatów. Ich doświadczenia są dla osób widzących okazją do poszerzenia własnych horyzontów myślowych, ale wymagają specjalnego przemyślenia i przygotowania.
Drugim argumentem przemawiającym za odpowiednim przygotowaniem do pracy ceramicznej z osobami z dysfunkcją wzroku jest konieczność zapewnienia im bezpiecznych i komfortowych warunków pracy. Trzeba pamiętać, że należy przygotować takie warunki pracy, które zaspokoją potrzeby uczestników naszych warsztatów, ale też pozwolą nam mieć pełną kontrolę nad całym procesem twórczej pracy z gliną. Oznacza to, że trener powinien być skupiony na komunikatach płynących od uczestników (nie należy się spieszyć, trzeba przewidzieć odpowiednią ilość czasu na pomoc uczestnikom i stałą, wartościową komunikację) oraz musi być stale obecny w trakcie warsztatu ceramicznego (nie opuszczać pomieszczenia, w którym realizujemy warsztat). W praktyce oznacza to, że trener musi być w pełni przygotowany do każdego cyklu szkoleniowego, ponieważ w trakcie warsztatów nie będzie już czasu na przynoszenie dodatkowych pomocy dydaktycznych czy sprzętu, który może być nam potrzebny do pracy z ceramiką.
Ponadto przed wdrożeniem warsztatów ceramicznych upewnijmy się, że wszystkie poniższe punkty zostały spełnione.
Sprawdź czy:
Przygotowałeś wszystkie niezbędne materiały do pracy z ceramiką: glinę, podkładki, narzędzia niezbędne do pracy z gliną, takie jak wałki, przedmioty do odciskania wzorów, papier ścierny itp….
Przygotowałeś artykuły zapewniające higienę i bezpieczeństwo pracy, takie jak ręczniki papierowe lub chusteczki do rąk, miejsce, w którym można umyć ręce, materiały opatrunkowe na wypadek skaleczeń, fartuchy i rękawice zapewniające czystą pracę,
Przygotowałeś dokładny scenariusz zajęć i wszystkie niezbędne akcesoria do jego realizacji, na przykład: jeśli wykorzystujesz rośliny do zdobienia ceramiki, musisz mieć je przygotowane przed zajęciami, nie będzie możliwe ich zebranie podczas warsztatów, jeśli wykorzystujesz nagrania do realizacji zajęć, przygotuj je wcześniej,
Odpowiednio przygotowałeś przestrzeń studia do realizacji zajęć,
Masz odpowiednio zaplanowany czas na wdrożenie pracy z gliną.
Dostępność materiałów: specyficzne obchodzenie się z gliną
Podczas pracy z gliną musimy wziąć pod uwagę czas potrzebny na kolejne etapy warsztatu. Pracę rozpoczynamy z mokrą gliną. Musimy jednak pamiętać, że glina bardzo szybko wysycha, a im jest bardziej sucha, tym trudniej ją formować. Dlatego konieczne jest odpowiednie zabezpieczenie materiału, który chcemy wykorzystać na kolejnych warsztatach. Pozostałą po warsztatach glinę najlepiej szczelnie owinąć folią. Prace, które wykonają nasi uczestnicy, musimy pozostawić do całkowitego wyschnięcia. To, ile czasu nam to zajmie, zależy od dwóch czynników: wielkości naszych wyrobów oraz wilgotności powietrza. Małe płaskorzeźby wyschną szybciej niż duże rzeźby. Proces suszenia będzie również krótszy, gdy pracujemy przy słonecznej pogodzie. Przy deszczowej pogodzie czas przeznaczony na ten etap będzie dłuższy. Musimy zaplanować około 2 tygodni na wyschnięcie dzieł naszych uczestników. Wysuszone prace należy następnie wypolerować. Każdy uczestnik powinien zrobić to niezależnie, używając papieru ściernego. To artysta decyduje, jaką fakturę powinna mieć rzeźba. Szlifowanie nie zajmuje dużo czasu, ale wymaga planowania. Wypiaskowane produkty wymagają wypalenia. Wypalanie to trudny i niebezpieczny proces. Wymaga również specjalistycznego sprzętu (piec ceramiczny). Zadanie to najlepiej powierzyć profesjonalistom – czyli zawodowym ceramikom pracującym w swoich pracowniach. Proces wypalania w pracowni ceramicznej trwa od 24 do 36 godzin, ale warto zaplanować na to minimum 3-4 dni. Czasu wymaga również przywiezienie i odebranie wypalonych prac. W zależności od naszych planów, kolejnym etapem pracy z gliną będzie szkliwienie. Jest to etap, który nie wymaga wiele czasu. Szkliwienie polega na malowaniu prac szkliwem, które ma postać farby na bazie wody. Poszkliwione dzieła wymagają jednak ponownego wypalenia. Dlatego warto pamiętać o zaplanowaniu serii warsztatów z odpowiednim zapasem czasu potrzebnym na ich realizację.
Organizacja przestrzeni do pracy z gliną jest kluczowa. Przede wszystkim konieczne jest takie rozmieszczenie mebli, sprzętu i obszarów roboczych, które zapewni swobodę ruchów i bezpieczeństwo osobom słabowidzącym. Istnieją pewne zasady, o których wiemy, że mają ogromne znaczenie w pracy z osobami słabowidzącymi. Po pierwsze i najważniejsze, jak najmniej schodów, ustępów podłogowych i przeszkód na drogach komunikacyjnych. Ciasne pomieszczenia utrudniają pracę. Wszystkie niezbędne akcesoria, narzędzia i materiały powinny znajdować się w zasięgu ręki uczestników. Jednak najważniejsza zasada organizacji przestrzeni brzmi – raz ustalona zasada organizacji przestrzeni musi być stała i niezmienna. Raz ustalone, wygodne sposoby rozmieszczenia mebli i materiałów powinny być powielane na każdym kolejnym spotkaniu. Przestrzeń nie powinna być reorganizowana na kolejnych zajęciach, ponieważ uczestnicy z dysfunkcją wzroku będą musieli na bieżąco uczyć się zasad poruszania się w miejscu pracy. Jest to bardzo ważne.
Jeśli chcesz sprawdzić, czy Twój pomysł na organizację przestrzeni jest właściwy, wykonaj następujące ćwiczenie: zawiąż sobie oczy i spróbuj powoli przejść przez salę warsztatową, usiąść przy stole i wykonać podstawowe czynności związane z pracą z gliną, tj. sięgnąć po glinę, wałek i narzędzia do pracy z gliną. Jeśli ci się to uda, twoi uczestnicy poradzą sobie lepiej, ponieważ mają własne unikalne doświadczenie życiowe. Dobrym pomysłem jest również skonsultowanie z uczestnikami zasad organizacji przestrzeni. Zapytaj ich o zdanie i wspólnie ustalcie, czy warto coś zmienić. Być może każdy chce mieć swój zestaw narzędzi niezbędnych do pracy z gliną, być może chce siedzieć w różnych miejscach. Warto porozmawiać o wszystkim na pierwszych zajęciach i trzymać się tych zasad do końca kursu.
I wreszcie. Cały czas myśl o swoich uczestnikach. Jeśli sięgasz po narzędzie – odłóż je na miejsce, które wspólnie ustaliliście. Jeśli przesuwasz krzesło – odłóż je w taki sposób, aby nie stanowiło przeszkody w przejściach. Pamiętaj, że uczestnicy mogą nie zauważyć krzesła, które nagle pojawiło się w innym miejscu niż było to zaplanowane.
Integracja i rozwój osobisty podczas warsztatów ceramicznych z uczniami z V.I.
Realizując warsztaty z osobami z dysfunkcją wzroku musimy być cierpliwi, otwarci na potrzeby innych uczestników i kierować się zasadą – nie liczy się czas i szybkość wykonania zadania, ważniejsza jest dobra komunikacja i wzajemne zrozumienie. Warsztaty ceramiczne zaprogramowane są w taki sposób, aby wzmocnić kompetencje psychologiczne, społeczne, manualne i zawodowe uczestników, a twórcze działania z gliną są tłem dla każdego z przygotowanych bloków tematycznych. Praca z gliną ma również służyć wzajemnemu zrozumieniu, rozwojowi osobistemu, poczuciu dumy z własnych osiągnięć w sztuce ceramicznej oraz być źródłem przyjemności. Glina ma różne oblicza, na początku jest mokra, potem wygładzona lub ozdobiona wzorem, po wyschnięciu twarda i chropowata, po wypaleniu mocna i szorstka, po szkliwieniu gładka i chłodna w dotyku. To wszystko są wrażenia sensoryczne, o których warto rozmawiać, by doświadczać ich świadomie. Ponadto takie rozmowy i dzielenie się wrażeniami tworzą coraz lepszą atmosferę do współpracy. Im dłużej się razem pracuje, tym bardziej pogłębia się atmosfera zrozumienia i szczerości. Bardzo ważne są tutaj fizyczne relacje tworzące się między uczestnikami a trenerem. Staraj się je rozwijać, aby uczestnicy warsztatów mieli zaufanie do Ciebie i do siebie nawzajem oraz zwracaj uwagę na zasady wzajemnego szacunku. Wzbogacenie naszych zadań szkoleniowych o psychologiczne mechanizmy zaangażowania pozwoli nam osiągnąć cele naszego projektu.
Najważniejszym zadaniem nauczyciela jest osiągnięcie wyznaczonego celu zajęć. Aby tak się stało, konieczne jest:
Dobre przygotowanie merytoryczne i organizacyjne trenera (ustalenie celów i scenariusza zajęć,
odpowiednia organizacja miejsca pracy i przestrzeni),
Właściwa, cierpliwa i efektywna komunikacja z uczestnikami oraz dbałość o jasne przekazywanie instrukcji, planowanych zadań i zasad pracy.
Skuteczna komunikacja jest dość uniwersalną zasadą w pracy trenera, ale zawsze warto przypomnieć kilka jej reguł. W projekcie CARE chcielibyśmy zwrócić szczególną uwagę na te cztery reguły.
Warto przeprowadzić na pierwszym spotkaniu tzw. “zawarcie kontraktu” zasad komunikacji i współpracy, zanotować je i odnieść do wspólnie ustalonych zasad. Od uczestników zależy, co jest dla nich ważne, a czego nie chcą doświadczać. Być może zasady te będą zaskakujące dla osób widzących. Ważne jest, aby grupa wraz z trenerem zgodziła się na wiążący “kontrakt” w trakcie zajęć i zadbała o jego realizację.
Trener powinien jasno przekazywać instrukcje pracy i cele szkoleniowe oraz upewniać się, że wszyscy za każdym razem prawidłowo rozumieją zadanie.
Warto nadać priorytet czasowi spędzonemu na słuchaniu siebie nawzajem i dbaniu o właściwą komunikację na rzecz zadań związanych z przekazywaniem wiedzy lub pracą twórczą. Wskazany jest brak pośpiechu. Warto dbać o komfort każdego uczestnika, a nie realizować zaplanowany plan lekcji. Czasem trzeba z czegoś zrezygnować, aby główne zadanie zostało zrealizowane efektywnie. Warto być elastycznym.
W komunikacji należy przestrzegać zasady otwartości, empatii i uznawania różnych punktów widzenia. W pracy kreatywnej każde rozwiązanie jest dobre, nie ma złych odpowiedzi.